وجدان (Superego)
تعریف: وجدان بخشی از ساختار روانی فراخود است که به عنوان قاضی درونی عمل می‌کند و مسئولیت قضاوت اخلاقی را بر عهده دارد. این بخش از شخصیت، معیارها و ارزش‌های اجتماعی را که فرد از والدان و جامعه می‌آموزد، در خود جای می‌دهد.
شکل‌گیری: فروید معتقد است که وجدان در سنین ۳ تا ۶ سالگی شکل می‌گیرد، زمانی که کودک تحت تأثیر آموزه‌های والدان و محیط قرار می‌گیرد. این آموزه‌ها شامل آنچه مجاز یا ممنوع است، به تدریج در ذهن کودک نقش می‌بندد و به او کمک می‌کند تا تصمیم های اخلاقی بگیرد. وجدان از نهی والدگری تشکیل می گردد.
کارکردها:
-
قضاوت اخلاقی: وجدان به فرد کمک می‌کند تا بین درست و غلط تمایز قائل شود.
-
احساس گناه: هنگامی که فرد به رفتارهایی اقدام می‌کند که با معیارهای وجدانش مغایرت دارد، احساس گناه و عذاب وجدان به سراغش می‌آید.
من آرمانی (Ideal Self)
تعریف: من آرمانی بخش دیگری از فراخود است و به تصوری اشاره دارد که فرد از خود دارد و شامل ویژگی‌ها و ارزش‌هایی است که او آرزو دارد به آنها دست یابد. این مفهوم به نوعی از آرمان‌ها و به نهاده های(standard) شخصی فرد مربوط می‌شود.
نقش در شخصیت: من آرمانی بخشی از فراخود (super ego) است که در فرآیند رشد شخصیت شکل می‌گیرد. این بخش به فرد انگیزه می‌دهد تا به سمت اهداف و آرزوهایش حرکت کند و در عین حال، او را تحت فشار قرار می‌دهد تا با معیارهای اجتماعی سازگار باشد. من آرمانی از تحسین و تعریف والدگری تشکیل می یابد.
منبع:
