برای اجرای تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر در SPSS، مراحل زیر را دنبال کنید:
---
1. آماده سازی داده ها
- داده ها باید شامل:
- متغیر بین گروهی (Between-Subject Factor): یک متغیر مستقل با سطوح مجزا (مثلاً دو گروه آزمایش و کنترل).
- متغیر درونگروهی (Within-Subject Factor): متغیر تکرارشونده (مثلاً زمانهای اندازه گیری).
- متغیر وابسته: مقادیر اندازه گیری شده در هر سطح از متغیر درون گروهی.
---
2. ورود داده ها به SPSS
- دادهها معمولاً به صورت Wide Format وارد میشوند (هر سطر نماینده یک شرکت کننده و ستونها مربوط به زمان ها و گروه هاست).
---
3. اجرای Mixed ANOVA
- مسیر منوها:
Analyze → General Linear Model → Repeated Measures.
1. تعریف فاکتور درونگروهی:
- در پنجره `Repeated Measures Define Factor(s)`:
- نام فاکتور درون گروهی را وارد کنید (مثلاً "زمان").
- تعداد سطوح (Levels) را مشخص کنید (مثلاً ۳ زمان).
- دکمه `Add` را بزنید → `Define`.
2. انتخاب متغیرها:
- در پنجره جدید:
- متغیرهای مربوط به هر سطح درونگروهی را به `Within-Subjects Variables` منتقل کنید (مثلاً زمان۱، زمان۲، زمان۳).
- متغیر بینگروهی (گروه) را به `Between-Subjects Factor(s)` منتقل کنید.
3. تنظیم گزینه ها (اختیاری):
- Plots: برای ترسیم نمودار تعامل.
- Post Hoc: اگر متغیر بینگروهی بیش از دو سطح دارد، آزمونهای تعقیبی (مثل توکی) را انتخاب کنید.
- Options:
- نمایش میانگین های حاشیه ای (Estimated Marginal Means).
- انتخاب `Descriptive statistics` و `Effect size`.
---
4. تفسیر خروجیها
- آزمونهای فرضیه:
- Mauchly’s Test of Sphericity: اگر مقدار *p* < ۰.۰۵ باشد، از تصحیح Greenhouse-Geisser استفاده کنید.
- Within-Subjects Effects: اثر اصلی متغیر درونگروهی و تعامل آن با متغیر بین گروهی.
- Between-Subjects Effects: اثر اصلی متغیر بینگروهی.
- نمودار تعامل: بررسی همگرایی/واگرایی خطوط برای تفسیر تعامل.
---
5. بررسی مفروضات
- نرمالبودن: از آزمون شاپیرو-ویلک یا نمودار Q-Q استفاده کنید.
- همگنی واریانسها: آزمون لوین (Levene’s Test) برای متغیر بینگروهی.
- کرویت (Sphericity): با آزمون Mauchly بررسی میشود.
---
مثال عملی
سناریو: مقایسه اضطراب در ۲ گروه (آزمایش/کنترل) در ۳ زمان (پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری).
- بین گروهی: گروه (۲ سطح).
- درون گروهی: زمان (۳ سطح).
- خروجی کلیدی:
- اثر اصلی زمان (`Partial Eta Squared` اندازه اثر).
- تعامل گروه × زمان (اگر معنادار باشد، تحلیل ساده اثرها الزامی است).
---
توجه
- برای داده های گمشده، از گزینه `EM Means` یا روشهای جایگزینی مانند چندگانگی استفاده کنید.
- در صورت نقض مفروضه ها، تحلیلهای جایگزین (مثل ANOVA با تصحیح Greenhouse-Geisser) را اجرا کنید.
با دنبال کردن این مراحل، می توانید تحلیل واریانس آمیخته را در SPSS به صورت صحیح اجرا و نتایج را تفسیر کنید.
