نظریه روانی-اجتماعی اریکسون یکی از مهم‌ترین نظریه‌ها در روانشناسی رشد است که به بررسی مراحل مختلف رشد شخصیت انسان از نوزادی تا بزرگسالی می‌پردازد. این نظریه شامل هشت مرحله است که هر کدام با یک بحران روانی-اجتماعی خاص همراه هستند. اریکسون معتقد است که موفقیت یا شکست در هر مرحله تأثیر عمیقی بر شکل‌گیری هویت و روابط فرد در آینده دارد.
مراحل رشد روانی-اجتماعی اریکسون
-
اعتماد در برابر بی‌اعتمادی (نوزادی زیر ۲ سال): در این مرحله، کودک باید یاد بگیرد که به والدین و محیط اطراف خود اعتماد کند. موفقیت در این مرحله منجر به احساس امید می‌شود.
-
استقلال در برابر شرم و تردید (نوپایی ۲–۳ سال): کودک باید حس استقلال را توسعه دهد. موفقیت در این مرحله باعث ایجاد اراده می‌شود.
-
ابتکار در برابر احساس گناه (اوایل کودکی ۳–۶ سال): در این مرحله، کودک باید احساس ابتکار و خلاقیت را تجربه کند. موفقیت منجر به احساس هدف می‌شود.
-
کوشایی در برابر حقارت (اواسط کودکی ۷–۱۲ سال): کودک باید احساس شایستگی را توسعه دهد. موفقیت در این مرحله منجر به حس کفایت می‌شود.
-
هویت در برابر سردرگمی نقش (نوجوانی ۱۳–۱۹ سال): نوجوانان باید هویت خود را کشف کنند. موفقیت منجر به وفاداری می‌شود.
-
صمیمیت در برابر انزوا (اوایل بزرگسالی ۲۰–۳۹ سال): افراد باید توانایی برقراری روابط صمیمانه را پیدا کنند. موفقیت منجر به عشق می‌شود.
-
زایندگی در برابر رکود (اواسط بزرگسالی ۴۰–۵۹ سال): افراد باید توانایی کمک به نسل‌های بعدی را پیدا کنند. موفقیت منجر به حس مراقبت می‌شود.
-
انسجام در برابر ناامیدی (اواخر بزرگسالی ۶۰ سال و بالاتر): افراد باید بتوانند زندگی خود را بازنگری کرده و با آن کنار بیایند. موفقیت منجر به خرد می‌شود.
