نظریه یادگیری شرطی سازی دوعاملی ماورر

نظریه شرطی‌سازی دو عاملی ماورر (Hobart Mowrer) یکی از نظریه‌های مهم در روان‌شناسی یادگیری است که به بررسی چگونگی یادگیری رفتارهای انسان‌ها و حیوانات می‌پردازد. این نظریه به‌ویژه در زمینه اختلالات اضطرابی و وسواس فکری-عملی کاربرد دارد. ماورر به‌عنوان یکی از پیروان نظریه کاهش سایق هال، نظریه خود را بر مبنای شرطی‌سازی کلاسیک و شرطی‌سازی کنشگر (ابزاری) بنا نهاده است.

اصول کلیدی نظریه شرطی‌سازی دو عاملی ماورر

1. شرطی‌سازی کلاسیک

ماورر معتقد است که یادگیری در ابتدا از طریق شرطی‌سازی کلاسیک (پاولف) انجام می‌شود، جایی که یک محرک خنثی (مانند صدای زنگ) با یک محرک غیرشرطی (مانند غذا) جفت می‌شود. این جفت شدن منجر به ایجاد یک پاسخ شرطی (مانند ترس یا امید) در فرد می‌شود.

2. شرطی‌سازی کنشگر

پس از ایجاد پاسخ‌های شرطی از طریق شرطی‌سازی کلاسیک، رفتارهای خاص از طریق شرطی‌سازی کنشگر تقویت می‌شوند. در این مرحله، رفتارهایی که منجر به کاهش اضطراب یا ترس می‌شوند، تقویت می‌شوند. به عبارت دیگر، اگر فرد با انجام یک عمل خاص بتواند اضطراب خود را کاهش دهد، احتمال تکرار آن عمل در آینده افزایش می‌یابد.

3. دو عامل یادگیری

نظریه ماورر بر این اساس است که یادگیری شامل دو عامل اصلی است:

• عامل اول: پاسخ اضطرابی ناشی از شرطی‌سازی کلاسیک.

• عامل دوم: رفتار وسواسی که از طریق کاهش اضطراب تقویت می‌شود.

این دو عامل به هم مرتبط هستند و باعث ایجاد چرخه‌ای از رفتارها و پاسخ‌ها می‌شوند.

کاربردهای نظریه

نظریه شرطی‌سازی دو عاملی ماورر به‌ویژه در درمان اختلالات اضطرابی و وسواس فکری-عملی کاربرد دارد. در این زمینه:

• افکار وسواسی: افکار وسواسی ممکن است به دلیل تجربیات قبلی با محرک‌های اضطراب‌آور ایجاد شوند. این افکار خود باعث ایجاد اضطراب شرطی می‌شوند.

• رفتارهای وسواسی: اعمال وسواسی (مانند شستن دست‌ها یا چک کردن مکرر) به عنوان راه‌هایی برای کاهش اضطراب عمل می‌کنند و بنابراین تقویت می‌شوند.

فرمول کامل نظریه هال

نظریه کلارک لئونارد هال (Clark Leonard Hull) در روان‌شناسی یادگیری به بررسی چگونگی یادگیری و رفتار انسان‌ها و جانوران می‌پردازد و فرمول‌های خاصی برای توصیف این فرآیندها ارائه می‌دهد. یکی از مهم‌ترین مفاهیم در نظریه هال، «توان واکنش مؤثر لحظه‌ای» (SER) است که به صورت زیر تعریف می‌شود:

 

SER = [SHR × D × V × K - (IR + sIR)] - SOR

توضیح اجزای فرمول

SER: توان واکنش مؤثر لحظه‌ای، که نشان‌دهنده احتمال انجام یک پاسخ آموخته شده در یک زمان مشخص است.

SHR: نیرومندی عادت (Strength of Habit)، که نمایانگر قدرت ارتباط بین محرک و پاسخ است. هر چه این مقدار بیشتر باشد، احتمال تکرار پاسخ نیز افزایش می‌یابد.

D: سائق (Drive)، که به نیاز یا تنش اشاره دارد و رفتار را تحریک می‌کند. این مقدار نشان‌دهنده شدت نیاز فیزیولوژیکی یا روانی است.

V: پویایی شدت محرک (Stimulus Intensity), که نشان‌دهنده تأثیر شدت محرک بر پاسخ است. هر چه شدت محرک بیشتر باشد، احتمال انجام پاسخ آموخته شده نیز افزایش می‌یابد.

K: انگیزش تشویقی (Incentive Motivation)، که به مقدار تقویت یا تشویق اشاره دارد. این مقدار نشان‌دهنده تأثیر مثبت تقویت‌ها بر رفتار است.

IR: بازداری واکنشی (Reactive Inhibition)، که به تأثیر منفی بر روی پاسخ اشاره دارد و معمولاً ناشی از خستگی یا عدم تمرکز است.

SIR: بازداری شرطی (Conditioned Inhibition)، که به اثرات منفی ناشی از یادگیری‌های قبلی اشاره دارد و می‌تواند مانع از بروز پاسخ آموخته شده شود.

SOR: اثر نوسان (Oscillatory Reaction), که به تأثیرات متغیر و موقتی بر روی توان واکنش اشاره دارد. این اثر توضیح می‌دهد که چرا یک پاسخ آموخته شده ممکن است در زمان‌های مختلف متفاوت باشد.

مفهوم کلی

فرمول توان واکنش مؤثر لحظه‌ای نشان‌دهنده ترکیبی از عوامل مثبت و منفی است که بر روی احتمال بروز یک رفتار خاص تأثیر می‌گذارند. برای اینکه یک پاسخ آموخته شده ظاهر شود، مقدار sER باید از یک آستانه مشخص (آستانه واکنش) فراتر رود. اگر sERکمتر از این آستانه باشد، پاسخ یادگرفته شده انجام نخواهد شد.

 

نظریه یادگیری گاتری

گاتری (Edwin Ray Guthrie) یکی از نظریه‌های مهم در روان‌شناسی تربیتی و یادگیری است که در آن به ارتباط بین محرک‌ها و پاسخ‌ها تأکید می‌شود. این نظریه به‌ویژه بر اساس اصول رفتارگرایی و نظریه‌های پیشین مانند نظریه ثرندایک و پاولف شکل گرفته است.

اصول کلیدی نظریه گاتری

1. نظریه مجاورت (Contiguity Theory)

گاتری بر این باور بود که یادگیری از طریق ارتباط نزدیک یا مجاورت بین محرک و پاسخ اتفاق می‌افتد. او معتقد است که اگر یک محرک خاص به یک پاسخ خاص منجر شود، در آینده با تکرار آن محرک، همان پاسخ دوباره ایجاد خواهد شد. این اصل به عنوان قانون مجاورت شناخته می‌شود و به وضوح بیان می‌کند که یادگیری در نخستین همایندی‌های محرک و پاسخ رخ می‌دهد

2. یادگیری یک‌بار آموختن (One-Trial Learning)

گاتری بر این عقیده است که یادگیری می‌تواند تنها با یک بار تجربه حاصل شود. او اعتقاد داشت که نیازی به تکرارهای متعدد نیست و هر بار که فرد در معرض یک محرک خاص قرار می‌گیرد، پاسخ مربوطه را یاد می‌گیرد

3. عمل و حرکت

گاتری بین "عمل" (act) و "حرکت" (movement) تمایز قائل می‌شود. او "عمل" را به عنوان یک مفهوم انتزاعی تعریف می‌کند که از ترکیب حرکات خاص به وجود می‌آید. حرکات خاص باید به طور جداگانه شرطی شوند تا به یک عمل منجر شوند

4. واپس‌آیندی (Recency Principle)

این اصل بیان می‌کند که آخرین عملی که فرد در پاسخ به یک محرک انجام داده، بیشتر احتمال دارد که در آینده تکرار شود. بنابراین، یادگیری همواره ادامه دارد تا زمانی که محرکی وجود داشته باشد

5. عدم تأکید بر تقویت

بر خلاف بسیاری از نظریه‌پردازان دیگر مانند اسکینر، گاتری تقویت را به عنوان عامل اصلی یادگیری نمی‌بیند. او معتقد است که تقویت تنها یک اصل ثانویه است و نمی‌تواند جایگزین اصل مجاورت باشد

6. فراموشی

گاتری فراموشی را ناشی از یادگیری پاسخ‌های تازه می‌داند که جانشین پاسخ‌های قبلی می‌شوند. بنابراین، فراموشی خود نوعی یادگیری جدید است

کاربردهای نظریه گاتری

نظریه گاتری در آموزش و پرورش کاربردهای زیادی دارد. او پیشنهاد می‌کند که برای آموزش مؤثرتر، باید مطالب آموختنی را به اجزای کوچک‌تر تقسیم کرد و سپس هر جزء را به صورت جداگانه آموزش داد. این رویکرد باعث می‌شود تا یادگیری برای دانش‌آموزان ساده‌تر و قابل فهم‌تر شود.

جمع‌بندی

نظریه گاتری بر پایه ارتباط مستقیم بین محرک‌ها و پاسخ‌ها تأکید دارد و معتقد است که یادگیری می‌تواند تنها با یک بار تجربه حاصل شود. این نظریه با توجه به سادگی آن، هنوز هم در زمینه‌های مختلف آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان یکی از مبانی رفتارگرایی شناخته می‌شود.

ترکیب هیجان ها

ترکیب هیجان‌ها

ترکیب هیجانی، یک موضوع پیچیده است و هنوز به طور کامل درک نشده است. با این حال، چندین نظریه و مدل در مورد چگونگی ترکیب هیجانی با یکدیگر برای ایجاد آزمودار‌های عاطفی پیچیده ارائه شده است. در اینجا به برخی از این رویکردها اشاره می‌کنیم:

مدل ابعادی: این مدل بیان می‌کند که هیجان‌ها را می‌توان بر اساس دو یا چند بعد اساسی مانند ظرفیت (مثبت یا منفی) و برانگیختگی (بالا یا پایین) طبقه‌بندی کرد (Russell, 1980). طبق این مدل، ترکیب هیجان‌ها، ترکیبی از مقادیر این ابعاد است. برای مثال، ترکیب شادی (ظرفیت مثبت، برانگیختگی بالا) و غم (ظرفیت منفی، برانگیختگی پایین) می‌تواند منجر به حالتی مانند حسرت شیرین (bittersweet nostalgia) شود. (Russell, 2003).

مدل ترکیبی: این مدل پیشنهاد می‌کند که هیجان‌های اساسی مانند بلوک‌های ساختمانی عمل می‌کنند و می‌توانند با هم ترکیب شوند و هیجان‌های پیچیده‌تری را ایجاد کنند (Plutchik, 1980). برای مثال، ترکیب ترس و خشم می‌تواند منجر به احساس تهدید شود. (Plutchik, 2001). این مدل معتقد است تعداد محدودی هیجان اساسی وجود دارد و سایر هیجان‌ها از ترکیب آنها به وجود می‌آیند.

مدل ارزیابی شناختی: این رویکرد تأکید می‌کند که ارزیابی‌های شناختی ما از موقعیت‌ها نقش کلیدی در تجربه عاطفی ما دارند (Lazarus, 1991). ترکیب هیجان‌ها در این مدل، نتیجه ارزیابی‌های همزمان و متعدد از یک موقعیت است. به عنوان مثال، اگر همزمان احساس غرور و نگرانی نسبت به یک دستاورد داشته باشیم، احساس پیچیده‌ای را تجربه خواهیم کرد که بازتاب هر دو ارزیابی است.

نظریه ساخت‌گرایی اجتماعی هیجان‌ها: این نظریه معتقد است که هیجان‌ها ساختارهای اجتماعی و فرهنگی هستند و از طریق یادگیری و تجربه شکل می‌گیرند (Averill, 1980). بنابراین، ترکیب هیجان‌ها در فرهنگ‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، در برخی فرهنگ‌ها، بیان همزمان شادی و غم قابل قبول‌تر از فرهنگ‌های دیگر است.

 

منابع:

Averill, J. R. (1980). A constructivist view of emotion. In R. Plutchik & H. Kellerman (Eds.), Emotion: Theory, research, and experience: Vol. 1. Theories of emotion (pp. 305–339). Academic Press.

Lazarus, R. S. (1991). Emotion and adaptation. Oxford University Press.

Plutchik, R. (1980). Emotion: A psychoevolutionary synthesis. Harper & Row.

Plutchik, R. (2001). The nature of emotions: Human emotions have deep evolutionary roots, a fact that may explain their complexity and provide tools for clinical practice. American scientist, 89(4), 344-350.

Russell, J. A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of personality and social psychology, 39(6), 1161–1178.

Russell, J. A. (2003). Core affect and the psychological construction of emotion. Psychological review, 110(1), 145–172.

 

 

تفاوت هیجان و احساس

بر اساس پژوهش‌های جدید در حوزه علوم اعصاب و روان‌شناسی هیجان و احساس دو مفهوم متمایز هستند (Adolphs & Anderson, 2018; Barrett, Lewis, & Haviland-Jones, 2023). هیجان به عنوان یک حالت چند‌بُعدی ذهنی-جسمی در نظر گرفته می‌شود که شامل تغییرهای تنکرد، تغییرهایی در حالت‌های چهره، تمایل‌هایی به عمل خاص و احساس ذهنی (فردی) است (Panksepp, 2022). هیجان‌ها پاسخ‌های خودکار و سریع به محرک‌های درونی و بیرونی هستند. درحالی‌که احساس به تجربه ذهنی و معنایی خود هیجان اشاره دارد. احساس، جنبه آگاهانه و ذهنی هیجان است که هماره با سطح بالاتری از پردازش شناختی همراه است (Seth & Gross, 2022). احساس می‌تواند به صورت چیزهایی مانند شادی، غم، ترس و خشم تجربه شود. بنابراین، هیجان فرآیندی بیولوژیکی-عصبی است که به طور خودکار ایجاد می‌شود، در حالی‌که احساس جنبه آگاهانه و ذهنی تجربه هیجان است که با دخالت فرآیندهای شناختی بالاتر ایجاد می‌شود.

منابع:

Adolphs, R., & Anderson, D. J. (2018). The neuroscience of emotion: A new synthesis. Princeton University Press.

Barrett, L. F., Lewis, M., & Haviland-Jones, J. M. (Eds.). (2023). Handbook of emotions (5th ed.). Guilford Press.

Panksepp, J. (2022). Affective neuroscience: The foundations of human and animal emotions. Oxford University Press.

Seth, A. K., & Gross, J. J. (Eds.). (2022). Cognition and emotion. MIT Press.

اجرای کارگاه آموزشی آنلاین

اجرای کارگاه آموزشی

نکته هایی درباره تعریف نظری متغیرها

یکی از ارکان مهم تحقیق، تعریف نظری متغیرهایی است که محقق قصد دارد درباره آن ها پژوهش خویش را انجام دهد. اما چه نکته هایی را باید در تعریف این متغیرها رعایت کنیم؟

1- تعریف باید از منبعی معتبر و مرجع استخراج گردد.

2- اگر محقق درباره آن متغیر از ابزار خاصی استفاده می کند، تعریف باید از سازنده ابزار ذکر شود.

3- اگر سازنده ابزار به طور واضح، تعریف آن متغیر را ذکر نکرده باشد(که بسیار بعید است)، تعریف متغیر باید از نظریه پشتیبان ابزار(مقیاس و پرسشنامه) استخراج گردد.

4- تعریف باید طوری باشد که تمیز مفهومی داشته باشد.

5- پس از رعایت موارد چهارگانه بالا، تعریف جدیدتر بر تعریف قدیمی تر برتری دارد.

استناد: عینی پور، جواد. (1403). نکته هایی درباره تعریف نظری متغیرها. وبسایت دکتر جواد عینی پور. قابل بازیابی از: https://B2n.ir/x23123 

انواع تیک

تیک‌های کودکی حرکات یا صداهای ناگهانی، تکراری و غیرارادی هستند که معمولاً در سنین کودکی ظاهر می‌شوند. این تیک‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: 1. تیک‌های حرکتی: این نوع شامل حرکات بدنی غیرارادی است که ممکن است شامل چشمک زدن، سر تکان دادن، چرخاندن گردن یا حرکات دیگر باشد. 2. تیک‌های صوتی: این نوع شامل صداهای غیرارادی است که کودک ممکن است تولید کند، مانند سرفه، کلیک کردن، یا حتی صحبت کردن به طور غیرمعمول. تیک‌ها معمولاً در سنین 5 تا 10 سالگی آغاز می‌شوند و ممکن است به دلایل مختلفی از جمله استرس، اضطراب، خستگی یا تغییرات محیطی تشدید شوند.

برای مشاوره درمان و رفع تیک های دوره کودکی با ما تماس بگیرید و یا درخواست خویش را ارسال نمایید.

شماره تماس: [phone]

نرم افزار سنجش هوش بزرگسالان بوناردل

نرم افزار سنجش هوش بزرگسالان بوناردل را از ما تهیه کنید. 

شماره تماس و یا ارسال درخواست: 09386921023

درمان بیش فعالی کودکان

درمان بیش فعالی در کودکان (ADHD) شامل رویکردهای مختلفی است که به بهبود رفتار و عملکرد آنان کمک می‌کند. این رویکردها معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

درمان‌های دارویی و درمان‌های غیردارویی.

1. درمان‌های دارویی که توسط روان پزشک تجویز می شوند: - داروهای محرک مانند متیل‌فنیدات و آمفتامین‌ها رویه ای برای کاهش علائم بیش فعالی تجویز می‌شوند. این داروها می‌توانند به بهبود تمرکز، کاهش تکانشگری و افزایش توجه کمک کنند. - داروهای غیرفعال مانند اتوموکستین نیز وجود دارند که برخی از کودکان ممکن است به آن‌ها پاسخ بهتری بدهند.

2. درمان‌های غیردارویی:

- رفتار درمانی: شامل فنونی برای تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای منفی است. این روش می‌تواند شامل سازوکارهای پاداش و پیامدها باشد.

- آموزش والدان: برنامه‌های آموزشی برای والدین به آن‌ها کمک می‌کند تا نحوه مدیریت رفتار کودک را بهتر درک کنند و استراتژی‌های موثرتر را به کار گیرند.

- مشاوره و روان‌درمانی: این نوع درمان می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی و عاطفی بهتری را توسعه دهند.

3. تغییرها در سبک زندگی:

- فعالیت‌های ورزشی منظم، رویه غذایی متعادل و خواب کافی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. با ترکیب این روش‌ها انتظار می رود، بهترین نتایج را به دنبال دارد. مشاوره با متخصصان روان شناس و روان پزشک می‌تواند به انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی کمک کند.

برای مشاوره درباره درمان بیش فعالی کودک خویش با ما تماس بگیرید و یا درخواست مشاوره خویش را ارسال نمایید

شماره تماس مشاوره: 09386921023

مشاوره روش شناختی

انتخاب روش مناسب تحقیق از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تأثیر مستقیم بر کیفیت و اعتبار نتایج به‌دست‌آمده دارد. در اینجا برخی از دلایل اهمیت انتخاب روش تحقیق مناسب را بررسی می‌کنیم:

1. دقت و صحت نتایج: روش‌های تحقیق مناسب به محقق این امکان را می‌دهند که داده‌های دقیق و قابل اعتمادی جمع‌آوری کند. انتخاب نادرست ممکن است منجر به نتایج نادرست یا گمراه‌کننده شود.

2. تناسب با هدف تحقیق: هر تحقیق اهداف خاصی دارد و انتخاب روش مناسب به محقق کمک می‌کند تا به بهترین نحو به این اهداف دست یابد. برای مثال، اگر هدف بررسی رفتارهای انسانی باشد، روش‌های کیفی ممکن است مناسب‌تر باشند.

3. کاهش خطا: روش‌های مناسب تحقیق به کاهش خطاها و پیش‌داوری‌ها کمک می‌کنند. استفاده از روش‌های معتبر و معتبر علمی می‌تواند به بهبود کیفیت داده‌ها و تحلیل‌ها کمک کند.

4. تعمیم‌پذیری نتایج: انتخاب روش تحقیق مناسب می‌تواند به تعمیم‌پذیری نتایج کمک کند. به‌عنوان مثال، استفاده از نمونه‌گیری تصادفی در تحقیق های کمّی می‌تواند به تعمیم نتایج به جمعیت‌های بزرگ‌تر کمک کند.

5. صرفه‌جویی در زمان و منابع: انتخاب روش‌های بهینه می‌تواند به بهینه‌سازی زمان و منابع مالی تحقیق کمک کند. روش‌های نادرست ممکن است نیاز به تکرار تحقیق داشته باشند که به هدر رفت منابع می‌انجامد.

6. پاسخ به نیازهای اخلاقی: برخی از روش‌ها ممکن است نیاز به رعایت اصول اخلاقی خاصی داشته باشند. انتخاب روش مناسب می‌تواند به اطمینان از رعایت این اصول کمک کند. به طور کلی، انتخاب روش تحقیق مناسب نه تنها به کیفیت نتایج می‌افزاید، بلکه به اعتبار و قابلیت استفاده از یافته‌ها نیز کمک می‌کند.

برای انتخاب یک روش پژوهشی درست مطابق با عنوان انتخابی خویش می توانید از مشاوره روش شناختی ما برخوردار باشید. شماره تماس و یا ارسال پیام: 09386921023

مشاوره دفاع رساله و پایان نامه

نظر به اینکه یک دفاع خوب از رساله دکتری و یا پایان نامه کارشناسی ارشد مستلزم نحوه مناسب ارایه محتوا، نحوه مناسب تنظیم محتوا و نحوه توضیح دانشجو دارد و این موارد در کسب امتیار نمره داوری بسیار تأثیرگذار است، مشاوره درباره نحوه دفاع از رساله های دکتری و ارشد پذیرفته می شود. دانشجویان متقاضی مشاوره دفاع می توانند درخواست خود را از طریق شماره گیری و یا ارسال پیام به شماره 09386921023 مطرح نمایند. پس از انجام مشاوره، دانشجو می تواند به صورت آزمایشی در بستر گوگل میت دفاع از رساله خویش را انجام دهد و آخرین بازخوردها را دریافت نماید. 

انجام تحلیل کمی و کیفی

انجام تحلیل آماری کمی و کیفی پایان نامه های دانشجویی و طرح های پژوهشی اساتید پذیرفته می شود. روند انجام آن به این صورت است:

1- داده های کمی جمع آوری شده در فایل اکسل و یا Spss و اطلاعات کیفی در word وارد شده باشد.

2- با شماره 09386921023 تماس بگیرید و یا با ارسال پیام درخواست خود را مطرح نمایید.

3- پس از برآورد اولیه، حق الزحمه تحلیل به صورت حدودی به شما اعلام خواهد شد.

4- تحلیل آماری پس از انجام برای شما ارسال خواهد شد.

5- یک جلسه مشاوره آنلاین رایگان در بستر گوگل میت برای شما برگزار خواهد شد و تسلط و اشراف متقاضی بر تحلیل صورت گرفته محقق خواهد شد و توضیح های لازم ارایه خواهد شد.

تحلیل کیفی با نرم افزارهای Spss، PLS، SAS JMP و تحلیل کیفی با نرم افزار MAXQDA انجام خواهد شد. 

مشاوره انتخاب رشته کنکور سراسری 1403

به اطلاع می رساند که مشاوره انتخاب رشته کنکور سراسری 1403 با راهنمایی و مشاوره دکتر عینی پور صورت می پذیرد. متقاضیان می توانند تصویر کارنامه خویش را از طریق ایتا برای ایشان به شماره 09386921023 ارسال نمایند. هزینه انتخاب رشته پس از رویت کارنامه اعلام خواهد شد. 

منقضی شد

به یاری پروردگار انتخاب رشته کلیه متقاضیان انجام شد و آرزوی توفیق برای آنان آرزومندیم.

نوبت آنلاین مشاوره با دکتر جواد عینی پور

مشاوره آنلاین 

زمان مشاوره :

شنبه ها ساعت 16.30 تا 20 عصر

دوشنبه ها: 16.30 تا 20 عصر

-----------------------------------------------

حوزه های مشاوره:

# فرزند پروری

# اختلال های رفتاری کودکان

# سنجش هوش 

# مدیریت هیجان
# مهارتهای ارتباطی
# تنظیم روابط میان فردی

تلفن نوبت دهی: 09386921023

ّبرابرهای اصیل فارسی برای استفاده دانشجویان

در این گفتار، به تدریج معادل برخی از واژه های بیگانه را ارایه خواهم داد. این واژه ها را با توجه به ریشه های زبان فارسی ساخته ام. با این حال، اگر انتقاد و یا پیشنهاد ارزنده دیگری دارید، می توانید برای این جانب ارسال نمایید

- عملیات: کارساخت

- کامپیوتر: پردازه

- رادیو: آوارسان

- تلویزیون: نمارسان

- امکانات: توانش ها؛ افزارگان

- تبلیغ= گرایانه؛ آگهش

- تبلیغات= گرایانه ها؛ آگهش ها؛ آگهی ها؛ 

- مبلغ: گرایاننده

- اطلاعات: گزارش ها؛ گزاره ها

- کپی: ماننده

- سیستم: سازگان

- واریانس: پراکنش

- اطلاعات: آگهش

- ایده: نظر

تفاوت تحلیل مضمون و تحلیل محتوا

 

تحلیل محتوا در مقابل تحلیل مضمون: تفاوت چیست؟

 

تحلیل مضمون و تحلیل محتوای کیفی دو رویکرد محبوب مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی هستند. به طرز گیج‌کننده‌ای، این دو رویکرد تحقیقاتی اغلب به روش‌های مشابه تعریف می‌شوند یا حتی به جای یکدیگر در تعریف ادبیات استفاده می‌شوند.

جافی[1] (2012) اشاره می‌کند که تحلیل مضمون در ابتدا از تحلیل محتوا پدید امده است، اما به یک رویکرد جداگانه با اهداف تحقیقاتی منحصر به فرد خود تبدیل شده است. در این مقاله، ما تفاوت بین تحلیل مضمون و و تحلیل محتوای کیفی را روشن می‌کنیم.

تحلیل مضمون یک رویکرد شهودی(درک ذهنی) برای تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی است که به محققان اجازه می‌دهد تا الگو‌های موجود در داده‌های خود را کشف کنند. این شامل شناسایی و درک مضامین کلیدی در داده‌ها و نحوه ارتباط ان‌ها با یکدیگر است. "مضامین" دسته‌های کلی اطلاعات مشترک مربوط به یک پدیده تحقیقاتی هستند که داستانی در مورد ابعاد ان می‌گوید.

از سوی دیگر، تحلیل محتوا یک رویکرد عملی‌تر است که می‌تواند به عنوان یک روش کمی یا کیفی تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شود. این روش می‌تواند در هر دو نوع داده‌های متنی و بصری اعمال شود، اما اغلب به دومی اعمال می‌شود. در هسته این روش، تحلیل محتوا یک تکنیک جمع اوری داده‌ها است که برای تعیین حضور کلمه‌ها، تم‌ها یا مفاهیم خاص در داده‌ها استفاده می‌شود.

درک محتوا در مقابل تحلیل مضمون

تحلیل مضمون چیست؟

تحلیل مضمون یک روش تحقیق کیفی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها است که مستلزم جستجو در یک مجموعه داده برای شناسایی، تجزیه و تحلیل و گزارش الگو‌های تکراری است (براون و کلارک، 2006).  شما می‌توانید تحلیل مضمون را به تنهایی یا با دیگران انجام دهید.

به طور همزمان، تم‌های مشتق شده از داده‌ها به طور فعال الگو‌های معنی را برای پاسخ به یک سؤال پژوهشی ایجاد می‌کنند. به طور خلاصه، تم‌ها "پاسخ یا معنی الگو" هستند که از داده‌های کدگذاری شده مشتق شده‌اند که نشان‌دهنده ایده‌های کلی تعبیه شده در مجموعه داده‌های بزرگتر است(میشل و همکاران، 2020؛ براون، 2006). در نتیجه، تجزیه و تحلیل مضمون یک روش تحقیق کیفی مؤثر برای توصیف داده‌ها است که همچنین شامل تفسیر خود شما برای انتخاب کد‌ها و ساخت تم‌ها است.

اهداف اصلی تحلیل مضمون چیست؟

سه هدف اصلی تحلیل مضمون عبارتند از:

-        شناسایی مضامین مهم از داده‌ها.

-        درک اینکه چگونه تم‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و چگونه در داده‌ها اشکار می‌شوند.

-        استفاده از تم‌ها برای تولید بینش‌های جدید در مورد یک پدیده خاص.

زمان استفاده از تحلیل مضمون

تحلیل مضمون یک راه مفید برای درک تجربه‌ها، فکر‌ها و رفتار‌ها در یک مجموعه داده است. علاوه بر این، با توجه به فرایند‌های روشن و آسان اجرای آن که توسط براون و کلارک (2006؛ 2012؛ 2017) مشخص شده است، پیشنهاد شده است که تحلیل مضمون یک روش تحلیلی ایده ال برای محققان کیفی تازه کار است(ناول و همکاران[2]، 2017).

تحلیل محتوا چیست؟

تحلیل محتوا یک تکنیک جمع اوری داده‌ها است که برای تعیین حضور واژه‌ها، تم‌ها یا مفاهیم خاص در داده‌های کیفی برای توضیح یک پدیده استفاده می‌شود. به طور خلاصه، هدف از تجزیه و تحلیل محتوا توصیف ویژگی‌های محتوای سند با بررسی اینکه چه کسی چه چیزی، به چه کسی و با چه تأثیری می‌گوید(ویسمرادی، 2013).

به عنوان مثال، محققان می‌توانند از تجزیه و تحلیل محتوا برای ارزیابی زبان مورد استفاده در شعر برای جستجوی درک جمعی از یک پدیده در یک جامعه خاص مانند مالاریا در مناطق روستایی افریقا استفاده کنند. سپس محققان می‌توانند در مورد پیام‌های درون متون، نویسنده (‌ها)، مخاطبان و حتی فرهنگ و زمان اطراف شعر‌ها استنتاج کنند.

اهداف اصلی تحلیل محتوای کیفی چیست؟

سه هدف اصلی تجزیه و تحلیل محتوای کیفی عبارتند از:

-        شناسایی و درک تم‌ها، الگو‌ها و روابط درون داده‌ها.

-        کشف اینکه چگونه داده‌ها می‌توانند ادعا‌های نظری را در مطالعات تحقیقاتی بیان کنند.

-        اندازه‌گیری داده‌های کیفی.

چه زمانی از تحلیل محتوای کیفی استفاده کنیم؟

شما می‌توانید از تحلیل محتوای کیفی برای اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل حضور، معانی و روابط چنین کلمه‌ها، تم‌ها یا مفاهیم خاصی در داده‌های متنی استفاده کنید.

تفاوت تحلیل مضمون و تحلیل محتوا در پژوهش کیفی

در اصل، تفاوت اصلی بین این دو روش در امکان کمی‌سازی داده‌ها در تحلیل محتوا با اندازه‌گیری فراوانی دسته‌ها و مضامین مختلف است. در حالی که فراوانی به طور کلی یک اصل اصلی تحلیل محتوای کیفی است که در آن یافته‌های آماری جدول‌بندی شده یا در نگارش نهایی تجسم می‌شوند، تمرکز تحلیل مضمون بر آن مقادیر نیست.

در عوض، بر خلاف شمارش مفاهیم یا کلمه‌های کلیدی برای استنباط معنا- که در تحلیل محتوا انجام می‌شود- یک تم لزوماً منعکس‌کننده فراوانی بروز آن در داده‌ها نیست (براون و کلارک، 2006؛ نوول و همکاران 2017). .

 

به طور خلاصه، داده‌های آماری، هسته اصلی اکثر تحلیل‌های محتوا هستند، اما معمولاً در تحلیل مضمون مورد استناد قرار نمی‌گیرند. در حالی که تحلیل محتوا تمایل دارد بر روی داده‌های آشکارتری تمرکز کند که از طریق تحلیل سطحی آشکار است، تحلیل مضمون تمایل دارد داده‌ها را فراتر از شمارش مفاهیم و در سطح بالاتری از تفسیر مورد بررسی قرار دهد.

تفاوت‌های اصلی بین تحلیل مضمون و تحلیل محتوا عبارتند از:

تحلیل مضمون (TA) یک روش کیفی است که برای کشف مضامین در داده‌های متنی استفاده می‌شود، در حالی که تحلیل محتوا (CA) یک رویکرد کیفی بررسی داده‌های متنی- بصری است که شامل کمی کردن داده‌ها نیز می‌شود.

CA عموماً وقوع مفاهیم یا کلمات کلیدی را برای استنباط معنا شمارش می‌کند، در حالی که TA با استخراج ایده‌های سطح بالا، معنی را اختصاص می‌دهد.

TA روی مضامین فراگیر در داده‌ها و نحوه ارتباط آن موضوعات با یکدیگر تمرکز می‌کند، در حالی که در CA محققان نمونه‌هایی از مفاهیم کدگذاری شده و کلمات کلیدی را در مقادیر زیادی از داده‌های متنی با تمرکز کمتر بر مقایسه یا تضاد آن کد‌ها میشمارند.

برای توضیح بیشتر، تفاوت‌های بعدی نشان می‌دهد که چگونه تحلیل مضمون و تحلیل محتوا معمولاً در عمل انجام می‌شوند:

-        تحلیل مضمون بیشتر قیاسی در حالیکه تحلیل محتوا بیشتر استقرایی است.

-        همانطور که از نام ان پیداست، تحلیل محتوا از لحاظ تاریخی به "محتوا" اعمال شده است که شامل داده‌های کیفی مانند روزنامه‌ها، کتاب‌ها، مجلات تحقیقاتی و نامه‌ها است. داده‌های تحلیل مضمون اغلب به طور مستقیم و از طریق مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته توسط محقق جمع اوری می‌شود اما همچنان در تحلیل مضمون می‌توان مقاله‌ها، روزنامه‌ها و دیگر اسناد منشتر شده قبلی را به مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته اضافه کنید.

-        تحلیل محتوا مربوط به اسنادی است که قبل از دخالت محقق وجود دارد و در تولید آن محقق حضور و یا نقشی نداشته است اما در تحلیل مضمون علاوه بر این اسناد، محقق می‌تواند با مصاحبه اسناد دیگری را تولید کند.

-        تحلیل محتوا قادر به استفاده از اشکال "قصد شده" تحلیل است و محقق ممکن است نیازی به خواندن کل مجموعه داده‌های خود نداشته باشد. به عنوان مثال، در تحلیل محتوای خلاصه، شما فقط به دنبال کلمات کلیدی خاص هستید و می‌توانید از قابلیت جستجو برای پیدا کردن سریع این کلمه‌های کلیدی و کد‌گذاری ان‌ها استفاده کنید. در تحلیل مضمون، اشکال قصد شده تحلیل یک کمک ارزشمند است، اما محقق تقریباً همیشه نیاز به خواندن کل مجموعه داده‌ها دارد.

شباهت‌های تحلیل محتوا با تحلیل مضمون

اکنون که تفاوت بین تحلیل محتوای کیفی و تحلیل مضمون را پوشش داده‌ایم، مهم است که توجه داشته باشیم که شباهت‌هایی بین هر روش نیز وجود دارد.

به عنوان مثال، هم تحلیل محتوا و تحلیل مضمون، هدف مشابهی برای بررسی تحلیلی مواد روایت از داستان‌های زندگی با شکستن متن به واحد‌های نسبتاً کوچک محتوا دارند(اسپارکز[3]، 2005 ). هر دو، رویکردی کیفی - توصیفی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها هستند.

فراتر از ان، این‌ها برخی از ویژگی‌های همپوشانی دیگر هستند:

-        هر دو شامل بررسی داده‌های کیفی هستند.

-        هر دو برای تولید دانش جدید از داده‌ها استفاده می‌شود.

-        هر دو دارای فرایند‌های تکراری هستند که نیاز به دانش صمیمی از داده‌هایی که مطالعه می‌کنید، دارند.

-        هر دو رویکرد را می‌توان برای اطلاع از ادعا‌های نظری در مطالعه‌های تحقیقاتی استفاده کرد.

نتیجه

مهم نیست که کدام روش را انتخاب می‌کنید، مهم است که درک کنید که چگونه هر روش تحقیق کیفی کار می‌کند تا بتوانید با اطمینان تصمیم بگیرید که کدام یک برای نیاز‌های تحقیقاتی شما مناسب است.

استناد: عینی پور، جواد. (1403). تفاوت تحلیل مضمون و تحلیل محتوا. www.dreynypour.blog.ir 

---

 

منابع

１.  Michelle E. Kiger & Lara Varpio (2020): Thematic analysis of qualitative data: AMEE Guide No. 131, Medical Teacher.

２.  Braun, V. , & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.

３.  Vaismoradi M, Turunen H, Bondas T. (2013). Content analysis and thematic analysis: Implications for conducting a qualitative descriptive study. Nurs Health Sci, 15(3): 398-405.  

４.  Nowell, L. S. , Norris, J. M. , White, D. E. , & Moules, N. J. (2017). Thematic Analysis: Striving to Meet the Trustworthiness Criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16(1).  

５.  Bloor, M. and Wood, F. (2006) Keywords in Qualitative Methods. Sage Publications, Inc. , London.

６.  Joffe, H. (2011). Thematic analysis. In D. Harper & A. R. Thompson (Eds. ), Qualitative methods in mental health and psychotherapy: A guide for students and practitioners (pp. 209–223). Chichester, UK: Wiley.

７.  Sparkes A. (2005). Narrative analysis: exploring the whats and hows of personal stories. In: Holloway I (ed. ). Qualitative Research in Health Care (1st edn). Berkshire: Open University Press, 191–208.

 

---

[1] Joffe

[2] Nowell et al

[3] Sparkes

نرم افزار اکسلی پرسشنامه MMPI فرم بلند 567 سوالی

نرم افزار اکسلی پرسشنامه چندجنبه ای شخصیتی مینه سوتا 567 سوالی برای استفاده اساتید، روان شناسان، مشاوران و روان پزشکان

 

این نرم افزار توسط دکتر عینی پور طراحی و ساخته شده است که پس از تهیه به صورت نامحدود و همیشگی قابل استفاده خواهد بود.

 

ویژگی های نرم افزار

 

- شامل همه مقیاس های اصلی با و بدون تصحیح k

- خرده مقیاس های هریس - لینگوز

- خرده مقیاس های درون گرایی اجتماعی

- خرده مقیاس های محتوایی

- شاخص های روایی جدید(WRIN، TRIN،FB)

- آیتم های بی پاسخ

- امکان ورود پاسخ های پاسخنامه های فیزیکی

- مشاهده همه نمره ها و پروفایل های مختلف در یک صفحه

- مشاهده پروفایل ها به صورت جداگانه

- ذخیره پروفایل ها به صورت PDF

- با ظاهر گرافیکی بسیار مناسب

 

قیمت نرم افزار :50 هزار تومان

 

از آنجا که این نرم افزار ویژه استفاده روانشناسان، مشاوران و روانپزشکان است، برای دریافت آن لطفاً نام و نام خانوادگی، رشته تحصیلی و دانشگاه محل تحصیل را به ایمیل [e-mail] ارسال نمایید تا رمز دانلود نرم افزار برای شما ارسال گردد. پس از تهیه نرم افزار می توانید به صورت نامحدود و همیشگی از آن استفاده نمایید. این نرم افزار نیاز به نصب ندارد. 

 

دانلود

 

خوش آمدگویی

با سلام و احترام

به درگاه اینترنتی این جانب خوش آمدید.